Kültürel Miras ve Koruma: Kim İçin? Ne İçin?'de Asu Aksoy ve Burçin Altınsay, arkeolog Dr. Aysel Arslan'dan ve ODTÜ öğretim üyesi, koruma mimarı Doç. Dr. Özgün Özçakır'dan NIT–Hollanda Araştırma Enstitüsü ve ODTÜ işbirliğiyle yürütülen, Frigya Yaylası’nda kırsal mirasın korunması ve geleceğe uyarlanmasına odaklanan “Yazılıkaya Living Lab: Kırsal Miras için Uyarlanabilir Gelecekler” adlı program hakkında bilgi alıyorlar.
NIT-Netherlands Instituut in Türkiye-Hollanda Araştırma Enstitüsü bünyesinde 2021 yılında oluşturulan Kentsel Miras Laboratuvarı, her yıl kentsel miras konularına yönelen kurs/eğitim programları düzenliyor. Bu yıl coğrafi ve kavramsal alanını genişleterek eğitim programını Yazılıkaya’ya götürüyor. 2025 yılı eğitim programının başlığı ise 'Yazılıkaya Living Lab: Adaptive Futures for Rural Heritage' yani 'Yaşayan Bir Laboratuvar olarak Yazılıkaya: Kırsal Miras için Uyarlanabilir Gelecekler'. Konuklarımız eğitim programının oluşturulmasında kilit rolü olan; enstitü asistanı, arkeolog Dr. Aysel Arslan ve ODTÜ öğretim üyesi, koruma mimarı Doç. Dr. Özgün Özçakır ile ODTÜ ile birlikte düzenlenen bu yılın programının içeriğini ve etkinliklerini konuşuyoruz.
Başlıktan da anlaşılacağı gibi çalışmalar, Yazılıkaya etrafında Kırsal Miras’ın korunması ve sürdürülebilmesi için geleceğe nasıl uyarlanabileceği üzerine yoğunlaşacak. Programı tanıtırken seçilen çalışma bölgesinin niteliklerini şöyle aktarıyorlar; “Batı Anadolu'nun kültürel ve ekolojik açıdan önemli bir kırsal bölgesi olan Frigya Yaylası'na odaklanıyor. 2015 yılından bu yana UNESCO'nun Geçici Listesi'nde 'Dağlık Frigya Vadisi' adıyla yer alan, Yazılıkaya'nın (Midas Anıtı) anıtsal kaya oyma cephesi dahil olmak üzere benzersiz bir arkeolojik kalıntı yoğunluğuna ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca, yöresel mimari katmanlar, yaşayan kırsal gelenekler ve binlerce yıllık insan-doğa etkileşiminin şekillendirdiği kültürel peyzaj da bu bölgede yer almaktadır”. Bununla birlikte bölgede uzun yıllardır sürdürülen Hollanda-Türkiye ortak çalışmalarına ve özellikle arkeolog Emilie Haspels’in bölgedeki öncü çalışmaları ele alınarak dikkat çekiliyor.
Kentsel Miras Laboratuvarı’nın temel çalışma ekseni tanımlanırken kentsel miras olgusu öne çıksa da bu sene kırsal mirasa’ doğru bir açılım yapılmış. Kırsal Mirasın korunması ve uyarlanması kentleşmenin hızlı artışıyla, nüfus kaybı, arazi kullanımında değişimler ve iklim krizi gibi tehditlerle kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya kalan kırsal mirasın korunması sürdürülmesi ve canlandırılarak geleceğe uyarlanması günümüzde neredeyse acil olarak çalışılması gereken bir konu.
Program, 'Kırsal Miras İçin Sürdürülebilir Gelecekler: Türkiye ve Hollanda’da Fırsatlar ve Tehditler' başlıklı bir sempozyumla başlatılıyor. Sempozyum, farklı disiplinlerden uzmanları bir araya getirerek kırsal mirasın durumu ve sorunlarını Hollanda ve Türkiye’den örneklerle tartışıyor. Sempozyumun ardından program katılımcıları saha çalışmaları yapacaklar ve sonunda Yazılıkaya özelinde kırsal mirasın geleceğe uyarlanması için çözümler önerecekleri projeler geliştirecekler. Bu projelerin sonuçlarının sunulacağı etkinlik (12 Aralık 2025) ve program boyunca her hafta farklı uzmanların vereceği seminerler çevrimiçi olarak izlemek isteyen herkese açık olacak.
Katılmak için NIT internet sitesinden kayıt olmak gerekiyor. Ayrıca sosyal medya kanallarından da etkinlikler takip edilebilir.
Netherlands Instituut in Türkiye - Hollanda Araştırma Enstitüsü, Türkiye ve çevresindeki bölgelerin çağlar boyu incelenmesine adanmış bir araştırma merkezidir. Enstitü, tarihi ve arkeolojik araştırmalar yürütmekte ve Hollanda'dan ve diğer ülkelerden akademisyenlerin ve öğrencilerin Türkiye ile ilgili beşeri ve sosyal bilimler alanındaki çalışmalarını desteklemeyi amaçlamaktadır. Hollanda Araştırma Enstitüsü bünyesinde NIT Urban Heritage Lab/Kentsel Miras Laboratuvarı, 2021 yılında oluşturuldu. “Bu laboratuvar kentsel yaşam, kültürel miras ve sürdürülebilirliğin kesişme noktalarındaki güncel sorunları ele almayı amaçlamaktadır. Somut ve somut olmayan kültürel mirasın, kentlerin yaşanabilirliğini ve kentsel yaşamın sürdürülebilirliğini sağlamakta kritik öneme sahip olduğu fikrinden yola çıkmaktadır. Ayrıca kültürel mirasın sadece tarihi binalar, peyzaj ve geleneklerden oluşan basit ve sabit bir birikim olmadığına inanmaktadır.
NIT KML 2021’den beri kentsel miras konularına yönelen kurs/eğitim programları düzenliyor. 2021’de Industrial Heritage for Sustainable Cities/Sürdürülebilir Şehirler için Endüstriyel Miras, 2022’de Water Heritage for Sustainable Cities/Sürdürülebilir Şehirler için Su Mirası, 2023’te Arkeolojik Miras ve Yaşanabilir Şehirler, 2024'te ise Tarihi Limanlar, Geleceğin Şehirleri: Sürdürülebilir Kentsel Gelişim için Kültürel Miras başlıklarıyla düzenlenmiştir.
